انواع ارزشیابی

1 . ارزشیابی آغازین ( preassessment ) :

این نوع ارزشیابی همانگونه که از نام آن نیز مشخص است ، نخستین ارزشیابی معلم است که پیش از فعالیت های آموزشی او به اجرا در می آید .

معلم در این نوع ارزشیابی به آموخته های پیشین دانش آموزان واقف می گردد .

2 . ارزشیابی تکوینی ( formative evaluation ) :

این نوع ارزشیابی دارای تعاریف متعددی است که در ذیل به پاره ای از آنها اشاره می شود :

v آنچه عمدتا به منظور کمک به اصلاح موضوع مورد ارزشیابی ، یعنی برنامه یا روش آموزشی ، مورد استفاده قرار می گیرد ، ارزشیابی تکوینی نام دارد .15

v ارزشیابی تکوینی ، که ارزشیابی منظم ومداومی است و برای تشخیص آموخته های دانش آموز
در پایان هر بخش یا هر فصل از برنامه و در طول سال تحصیلی انجام می گیرد .16

v ارزشیابی تکوینی عبارت است از قضاوت در مورد اطلاعات جمع آوری شده در طول فعالیت آموزشی که به منظور تصمیم گیری های بعدی و بهبود فرایند یادگیری صورت می گیرد .17

v ارزشیابی تکوینی یا مستمر با فرایند یاددهی ـ یادگیری یک پارچه می شود و در سر تا سر
دوره ی آموزش تداوم می یابد .این نوع ارزشیابی ، هم بر فرایند یادگیری و هم به بازده یا
فرآورده های یادگیری تاکید دارد . 18

3 . ارزشیابی پایانی ( تراکمی ) ( summative evaluation ) :

اداره ی کل سنجش وارزشیابی در جزوه ی منتشره ی خود ، ارزشیابی پایانی را به صورت ذیل تعریف نموده است :

Ø در ارزشیابی تراکمی ، تمام آموخته های دانش آموزان در طول یک دوره ی آموزشی تعیین
می شود و هدف آن نمره دادن به دانش آموزان و قضاوت درباره ی اثر بخشی کار معلم و برنامه ی درسی با یکدیگر است .

دکتر پاشا شریفی ، تعریف ذیل را برای ارزشیابی پایانی ( ترکمی ) ارائه نموده است :

Ø ارزشیابی تراکمی اغلب در پایان دوره ی آموزشی یا واحد درسی انجام می گیرد . هدف این نوع ارزشیابی تعیین سطح دانش ، مهارت ، توانایی و نگرش پرورش یافته در یک دوره ی آموزشی بر اساس برنامه ی خاص و هدفهای آموزشی از پیش تعیین شده است .

در نهایت علیرضا محمد میرزایی ، برای ارزشیابی پایانی نقدی به صورت ذیل ارائه کرده است :

Ø ارزشیابی پایانی ( تراکمی ) که در پایان هردوره ی آموزشی برای تشخیص آموخته ها ی دانش آموز از کل مفاهیم و مطالب کلی و مهارتهای آموخته شده توسط دانش آموز در یک درس انجام می گیرد .

نتایج ارزشیابی تشخیصی برای معلم و دانش آموز

ارزشیابی تشخیصی به معلم امکان می دهد تا مطالب درسی و روشهای آموزش را با سطح آموخته های پیشین و نیازهای دانش آموزان تطبیق دهد و تجارب یادگیری مناسب را برایشان فراهم سازد . معلم بر اساس نتایج حاصل از ارزشیابی تشخیصی ، شکاف بین توانایی های فعلی دانش آموزان و پیش نیازهای یادگیری مطالب جدید را از طریق آموزش جبرانی و ترمیمی پر می کند . 19



ارزشیابی تشخیصی چه اهدافی را دنبال می کند ؟

اهداف ارزشیابی تشخیصی عبارتند از :

Ø مشخص نمودن میزان آموخته های دانش آموزان و معلومات آنان .

“ بدیهی است این شناسایی سنگ زیر بنای آموزش های بعدی دانش آموزان خواهد بود . ”

Ø کشف و تشخیص معضلات ، مشکلات و نارسایی های آموزشی دانش آموزان .

Ø وجود مشکلات گوناگون آموزشی دردانش آموزان امری طبیعی و تقریبا اجتناب ناپذیر می باشد که به
وسیله ی ارزشیابی تشخیصی می توان به این مشکلات پی برد و در جهت برطرف نمودن آنها برنامه ریزی مناسب طراحی نمود . ”

Ø اتخاذ برنامه ی مناسب همراه باتصمیم گیری در جهت نوع آموزش لازم در راستای برطرف نمودن نقاط ضعف آموزشی دانش آموزان .

نتایج ارزشیابی تکوینی برای معلم و دانش آموز

Ø ایجاد بازخوردی برای معلم و دانش آموز که در سایه ی آن می توانند مشاهده کنند هدفهای آموزشی تا چه اندازه تحقق یافته است .

Ø تصمیم گیری معلم با استقاده از این بازخورد ، در مورد انطباق برنامه و روشهای آموزشی با سطح یادگیری و نیازهای دانش آموزان .

Ø ایجاد فرصت برای دانش آموزان در جهت توجه نسبت به آنچه یاد می گیرند و مهارت ها و
توانایی های فکری خود را پرورش دهند .

Ø ایجاد امکان برای دانش آموزان در جهت کسب آگاهی از نقاط ضعف و قوت خود برای رسیدن به اهداف آموزشی ، رفع نارساییها و پرورش و تقویت جنبه های مثبت توانایی های خود .

هدفهای ارزشیابی تکوینی 20

الف ـ آگاهی از کیفیت برنامه ی درسی و پیشرفت آن .

ب ـ بررسی روشهای تدریس معلم و کیفیت یادگیری دانش آموز و راهنمایی او و اصلاح تدریجی
فرایند آموزش و یادگیری .

ج ـ به دست آوردن نمرات و قضاوت درباره ی فراگیری مرحله به مرحله دانش آموز در
چهار چوب هدفهای جزیی و رفتاری آن بخش .

ویژگی ارزشیابی پایانی 21

این نوع ارزشیابی در جهت هدفهای کلی انجام می شود و منظور از انجام این نوع ارزشیابی ، تشخیص مهارت های آموخته شده و تعیین استعدادها و پیش بینی احتمال موفقیت در کلاس ها و یا دوره های بعدی است .

ارزشیابی پایانی می تواند مورد تجزیه و تحلیل دست اندرکاران واحدهای آموزشی قرار گیرد
تا با اتخاذ تصمیم گیری مناسب واحد آموزشی را درمسیر مطلوب خود قرار دهد .