آزمونهای عملکردی

آزمونهای کتبی عملکردی : این آزمونها در ظاهر به روش آزمونهای کتبی سنتی اجرا می‌شود. اما هدف و آنچه که سنجیده می‌شود صرفا“ دانش نیست، بازده و محصول یادگیری و یا مراحل انجام و فرایند بروز عملکرد ارزیابی می‌گردد. برای مثال وقتی از فراگیر می‌خواهیم که یک مدل خیاطی را با قلم و کاغذ طراحی کند، یک نقشه فرضی از آنچه که به او گفته می‌شود بکشد، یک مدار الکتریکی با خصوصیات معین رسم نماید، یک نوع نمودار آماری مناسب برای داده‌های ارائه شده رسم نماید، یک داستان کوتاه بنویسد و… در پی سنجش ترکیبی از دانش و آگاهی از یک طرف و مهارت و تسلط فرد به موضوع از طرف دیگر هستیم.  oآزمونهای عملکردی شناسایی : در این روش فراگیر از طریق شناسایی عیب و اشکال وسیله، توانایی و مهارت عملی خود را آشکار می‌سازد. این شناسایی ممکن است از طریق گوش دادن به صدای وسیله و تشخیص عیب آن، مشاهده و رؤیت یک نقشه، طرح یا وسیله و تعیین نقص و کاستی آن باشدطبقه‌بندی اشیاء، جانوران، گونه‌های گیاهی در دروسی مانند شیمی، فیزیک و زیست‌شناسی یا تشخیص تلفظ درست یا نگارش صحیح کلمات زبان خارجه، شناسایی و تعیین روش حل یک مسأله ریاضی یا راه اثبات قضیه هندسی و… در صورتی که گویا و شاهد زندگی واقعی و برگرفته از موقعیتهای طبیعی باشد، همگی بیانگر آزمون عملی شناسایی یا تشخیص است.    سنجش عملکرد در موقعیتهای شبیه‌سازی شده  : معمولاً در موقعیتهای آموزشی که احتمال خطر و آسیب جسمی برای فراگیر وجود دارد، وسایل و تجهیزات مورد نظر به تعداد کافی موجود نیست و یا گران قیمت و کمیاب می‌باشد، نحوه اجرا و فرایند تولید محصول یا فرآورده هدف آموزش و یادگیری است و… بجای استفاده از موقعیت کاملاً واقعی و طبیعی از شرایط تصنعی و شبیه‌سازی شده استفاده می‌گردد. این موقعیتها هم برای آموزش و هم برای سنجش بکار می‌رود اهمیت این روش برای آموزش و سنجش مهارتهای خاص در موقعیتهای ویژه است، مانند اقدام در حوادث و بلایای طبیعی سیل، زلزله و آتش‌سوزی، کمک به مصدومان وخیم در سوانح و… با تدارک موقعیت مشابه،‌ مهارت و توانایی افراد ارتقا یافته یا سنجیده می‌شود.   آزمون عملکرد نمونه کار :     شبیه‌ترین روش به موقعیت واقعی در زندگی طبیعی افراد، روش نمونه کار است. برای مثال برخلاف روش شبیه‌سازی که در یک اتومبیل غیرواقعی و شرایط تصنعی رانندگی صورت می‌گیرد و هدف شناسایی اجزاء اتومبیل و هماهنگی بدن با وسایل است، در روش نمونه کار، فرد مسیری را واقعاً‌ رانندگی می‌کند و دانش و مهارت خود را در زمینه راندن اتومبیل بطور واقعی نشان می‌دهد. تعمیر موتور خراب یک اتومبیل به نحوی که پس از تعمیر بدون نقص کار کند، انجام سیم‌کشی واقعی برق یک اطاق، ساختمان و…، ترجمه کردن یک متن واقعی انگلیسی به فارسی (یا برعکس)، مثالهای این روش است.

تعریف آزمون عملکرد   n  این اصطلاح همچنین شامل آزمونهای نمونه کار می‌شود که به شبیه‌سازی رفتار در خصوص اطلاعات مورد نظر می‌پردازد. ابزار نمونه کار می‌تواند قلم و کاغذ باشد که برای آزمون مهارت‌هایی از قبیل شمارش، تند نویسی، غلط‌گیری کردن استفاده می‌شود.  n تهیه و ارائه مقاله، انجام آزمایش‌های علمی،  تهیه مجموعه (کلکسیون) عکس در مورد موضوعی معین (مانند بهداشت، حفظ محیط زیست، آلودگی آب، زلزله و…)،  نوارهای ویدئویی و صوتی،  برنامه‌های رایانه‌ای،  گزارش‌های کتبی یا شفاهی،  تهیه و توضیح نمودارها، شکل‌ها و نقشه‌ها، کارها و نمونه‌های شبیه‌سازی‌ شده،  تهیه روزنامه دیواری، تعمیر ادوات و قطعات، و….  قطعاً این مثال‌ها و تکالیف عملی و رفتاری، به یادگیری و سنجش متفاوتی از نوع امتحانات معمول و پایان دوره خواهد انجامید و یادگیری حاصل از آنها ماندگارتر و پایدارتر و نمرات سنجش آن هم با ثبات‌تر, واقعی‌تر و رواتر خواهد بود. برخی از مثال‌ها و مصادیق آزمون عملکردی شامل این موارد می‌باشد: آزمونهای عملکرد می‌کوشند تا عملکرد و رفتار واقعی و تاحد امکان طبیعی فراگیر را که درقالب یک تکلیف عملکردی در شرایط معینی بروز می‌کند، کمّی ساخته و به ارزش عددی تبدیل کنند. آزمون عملکرد آزمونی است که معمولاً نیاز به پاسخ حرکتی یا دستی دارد و عموماً اما نه همیشه شامل دستکاری تجهیزات و وسایل عینی است که مقابل آزمونهای قلم –کاغذی مرسوم قرار می‌گیرد